Seksualność osób niepełnosprawnych fizycznie i intelektualnie
Żyjemy w XXI wieku i wiele spraw powinno być dla nas oczywistymi, jak na przykład to, że człowiek jest rozumnym zwierzęciem o naturalnych potrzebach seksualnych. Wciąż jednak wiele spraw związanych z naszą seksualnością jest traktowanych jako dziedzina tabu. Szczególnie w Polsce – cielesność dla wielu jest sprawą na tyle wstydliwą, że boimy podejmować się publicznych debat nad problemami, które są z tego punktu widzenia szalenie istotne. Edukacja seksualna w szkołach zaś jest traktowana jako element lewicowej ideologii, a nie zdrowe podejście do kształcenia płciowości ludzi od najmłodszych lat.Seksualność bowiem dotyczy nie tylko nastolatków i dorosłych (do określonego wieku), ale człowieka od momentu poczęcia. Jako płód, kształtujemy się jako kobieta czy mężczyzna. Na etapie płciowości dziecięcej uczymy się, kim jesteśmy – czy chłopcami, czy dziewczynkami. Poznajemy swoje ciała, a także różnice między organami własnymi, a innych, szczególnie tej drugiej płci. Więcej, dzieci też mają określone potrzeby seksualne, stąd też mówimy o masturbacji wczesnodziecięcej. Dlatego też konieczne jest uświadamianie pociech nie tylko przez rodziców czy opiekunów, ale też przez pedagogów i nauczycieli.
Drugim szerokim tabu, z jakim mamy do czynienia w Polsce, jest niepełnosprawność. Osoby te żyją między nami, stanowiąc niemały procent społeczeństwa (około 12%), jednak wciąż niewiele się mówi o ich problemach. Choć stopniowo rzeczywistość jest dostosowywana do ich potrzeb (głównie w zakresie możliwości przemieszczania się), to jeden temat jest skrupulatnie pomijany, zarówno przez decydentów politycznych, jak i często gremia akademickie czy nawet samych rodziców i opiekunów – seksualności tych osób.
Fakt, że niepełnosprawni też odczuwają potrzeby seksualne, jest nie do podważenia. Wynika to z naturalnej konsekwencji, że jesteśmy istotami seksualnymi, które szukają w cielesności nie tylko prokreacji, ale również akceptacji ze strony innych, zabawy i bliskości. Jak zatem wygląda kwestia seksualności osób niepełnosprawnych?
Potrzeby seksualne u osób z niepełnosprawnością intelektualną
Często określane „Muminkami”, osoby z upośledzeniem umysłowym traktowane są jako zupełnie aseksualne. Twierdzą tak zarówno pedagodzy, jak i ich prawni opiekunowie. Problem pojawia się jednak w momencie, gdy podopieczny zaczyna wykazywać zachowania seksualne. To kłopot nie tylko samych niepełnosprawnych, ale także ich otoczenia. Często bowiem rodzice i opiekunowie nie mają dostatecznej wiedzy, która by pozwalała zrozumieć płciowość takich osób, tylko dlatego, że jest ona wciąż traktowana jako tabu. Poniekąd więc narzucają im tę aseksualność, a za wszelkie akty, wynikające z niezrealizowanych potrzeb czy ciekawości, starają się tępić i zdusić w zarodku. Tymczasem, jak wykazał również jeden z najsłynniejszych polskich seksuologów, prof. Izdebski, odczuwanie pociągu i chęci zgłębienia swojej płci i wszelkich aspektów z nią związanych jest stanem naturalnym.U osób niepełnosprawnych intelektualnie jednak rozwój płciowy jest najczęściej niesynchroniczny z rozwojem emocjonalnym, wobec czego możemy mieć zestawienie zachowań typowych dla dzieci (np. bawienie się lalkami czy klockami) i na przykład masturbacji. Często jednak nie są one w pełni świadome, skąd wynika dana potrzeba, stąd też konieczna jest edukacja ze strony rodzica/opiekuna, jak i pedagogów. Jest to tym bardziej konieczne, że osoby te często oddają się zachowaniom seksualnym w miejscach nieadekwatnych do tego – publicznie czy przy innych, co może nie tylko spotkać się z potępieniem (mogącym wzmagać zainteresowanie np. masturbacją właśnie w takich miejscach – osoby upośledzone intelektualnie bowiem, podobnie jak dzieci, lubią na siebie zwracać uwagę). Ważne jest więc wpojenie, gdzie i w jakich okolicznościach można się oddawać takim czynnościom.
Seksualność to jednak przede wszystkim kontakty seksualne z drugą osobą i takie też potrzeby mają osoby niepełnosprawne. Kluczem w tym wypadku jest dostosowana do danego poziomu rozwoju emocjonalnego i intelektualnego edukacja, dzięki której wyeliminuje się potencjalne zachowania aspołeczne, czy nawet niezgodne z prawem (mowa tu nie tylko o ekshibicjonizmie, ale również napaści seksualnej).
Jak wspomnieliśmy wyżej, osoby niepełnosprawne intelektualnie rozwijają się najczęściej niesynchronicznie pod względem intelektualnym, emocjonalnym i płciowym. Częściej niż osoby pełnosprawne zatrzymują się na przykład na określonym etapie seksualności (tym samym mogą nigdy nie wyjść poza seksualność dziecięcą czy młodzieńczą), przy jednoczesnym wykazywaniu w swoim postępowaniu zachowań charakterystycznych dla innych okresów. Ważna jest więc współpraca z kompetentnym seksuologiem, a niestety – tych w Polsce, którzy podjęliby się tematu płciowości niepełnosprawnych, wciąż jest niewielu.
Seks, a osoby niepełnosprawne ruchowo
Inną kategorią jest seksualność osób sparaliżowanych i z innymi niepełnosprawnościami fizycznymi. Często i je się postrzega jako osoby aseksualne, tylko dlatego, że niekoniecznie są zdolne do zbliżeń, jakie kojarzymy z pełną sprawnością fizyczną. Seksualność człowieka jednak nie zaczyna się w jego zdolności do erekcji czy otwarcia i nawilżenia pochwy, ale w mózgu. To stąd wypływają potrzeby bliskości i kontaktów seksualnych każdego człowieka.W przypadku osób niepełnosprawnych fizycznie sprawa wydaje się nieco prostsza – są one bowiem świadome swoich potrzeb i rozumieją, co się z nimi dzieje w chwili podniecenia. Z drugiej strony często zmagają się z frustracjami, wynikającymi z niemożności odbycia klasycznego stosunku. Kluczem więc jest zrozumienie również ze strony partnerów i szukanie innych sposobów stymulacji. U osób ze sparaliżowanym odcinkiem lędźwiowym na przykład często dużo wrażliwszymi obszarami stają się miejsca, w których zaczyna się czucie. Więcej – ich stymulacja może wiązać się z rzeczywistym orgazmem!
Problem jest jednak inny – często osoby niepełnosprawne same się izolują lub też są wykluczane z życia seksualnego przez innych. Kult zdrowia i młodości bowiem nie jest łaskawy dla wszelkich „odchyleń od normy”. Często więc osoby te pozostają bez doświadczeń seksualnych przez całe życie, co dodatkowo negatywnie odbija się na ich psychice. W Polsce zaś, jak wspominaliśmy, mimo że istnieje, jest ledwo dostrzegalny. Inaczej natomiast radzą sobie w innych krajach.
Asystent seksualny dla niepełnosprawnych
W niektórych krajach zachodnich, jak na przykład w Holandii, powołano do życia instytucję seks-asystenta, przy czym najczęściej są to kobiety. Usługi te mogą być różne – może być to kilka sesji, które pomogą osobom niepełnosprawnym zgłębić swoje potrzeby seksualne i nauczyć się z nimi żyć, a mogą być to również świadczenia polegające na rozładowaniu napięcia. Za swoją pracę otrzymują one wynagrodzenie od państwa.Na czym polega kontrowersja? Niektórzy uważają, że jest to legalizacja prostytucji. Tym samym sutenerem tutaj jest samo „państwo”. Biorąc pod uwagę fakt, że, jak się szacuje, prawie 20 procent klientów prostytutek to osoby niepełnosprawne, coś jest na rzeczy. Jednak z drugiej strony asystentka seksualna ma inne zadanie – przede wszystkim nauczyć się funkcjonować w sferze intymnej pomimo ograniczeń. Innym szarym odcieniem tego rozwiązania jest model niemiecki, w którym zdecydowano się na „przekwalifikowanie” kobiet, które chcą zerwać z typową prostytucją. Wtedy to one miałyby pomagać osobom niepełnosprawnym. W Polsce – przynajmniej na razie – takie rozwiązanie jest co najmniej nie do pomyślenia.
